M-Code chính là thuật ngữ thường xuyên xuất hiện trong lập trình CNC. Các chuyên gia trong ngành có lẽ không còn xa lạ với thuật ngữ này nhưng với người bắt đầu tìm hiểu hẳn vẫn còn khá hoang mang. Thấu hiểu điều này, ngay sau đây ATC Machinery sẽ cung cấp các thông tin giúp bạn trả lời câu hỏi M-Code là gì? Các mã lệnh M-Code trong gia công CNC.
M-Code là gì?
M-Code hay được gọi mã lệnh M có chức năng kiểm soát các công suất máy như bật hoặc tắt máy, trục, chất làm mát và thực hiện thay đổi chương trình gia công. Trong đó, một số chức năng có thể thay đổi tùy vào loại máy CNC hoặc tùy theo bảng điều khiển thuộc hệ điều hành Fanuc hay một hệ điều hành nào khác.
M-Code trong CNC còn được gọi là mã lệnh phụ có chức năng điều khiển dòng chương trình hỗ trợ cho G-Code (mã lệnh G). Tùy theo mục tiêu chương trình gia công CNC, mỗi khối lệnh có thể sử dụng 1 mã M hoặc đến 3 mã M.
Sự khác biệt giữa M-Code và G-Code là gì?
Với G-Code (còn gọi là mã hình học), điều khiển chuyển động trên máy. Nó có thể hướng dao cắt di chuyển theo đường thẳng hoặc cung tròn. Một lệnh G-Code thường được viết ở định dạng bắt đầu bằng chữ “G” và theo sau đó là một số có hai chữ số (Ví dụ: G01).
Còn với M-Code kiểm soát hoạt động hoặc các chức năng của máy CNC như hoạt động quay trục chính, hoạt động thay đổi pallet, chỉ dẫn các công cụ tạm dừng hoặc kết thúc hoạt động. Tương tự G-Code, M-Code cũng được viết ở dạng chữ và số được bắt đầu bằng chữ “M” và theo sau đó là hai chữ số.
Điều đặc biệt là, các mã lệnh M và mã lệnh G hoạt động cùng nhau để tạo ra những hoạt động gia công cắt gọt đúng theo mong muốn của người vận hành.
Tìm hiểu các mã lệnh M-Code trong gia công CNC
Dưới đây là các lệnh M trong CNC:
| M-Code | Chức năng |
| M00 | Lệnh tạm dừng chương trình |
| M01 | Lệnh tạm dừng chương trình có lựa chọn |
| M02 | Lệnh kết thúc chương trình |
| M03 | Lệnh điều khiển trục chính quay thuận |
| M04 | Lệnh điều khiển trục chính quay ngược |
| M05 | Lệnh dừng quay trục chính |
| M06 | Lệnh thay một dụng cụ cắt khác |
| M08 | Lệnh bật tưới nguội |
| M30 | Hết chương trình và quay lại điểm đầu chương trình |
Bảng mã M-Code chi tiết trong máy tiện CNC
Quá trình lập trình các mã lệnh G-Code và M-Code trong gia công tiện CNC sẽ có một số điểm khác biệt nhất định so với gia công phay CNC. Đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu bảng mã M-Code dành cho các máy tiện CNC.
Các mã lệnh M trong máy tiện CNC gồm:
| Mã M | Miêu tả |
| M00 | Lệnh dừng chương trình. |
| M01 | Là lệnh dừng chương trình có điều kiện. |
| M02, M30 | Lệnh kết thúc chương trình, quay lại đầu chương trình. |
| M03 | Lệnh cho trục chính quay thuận (theo chiều kim đồng hồ). |
| M04 | Lệnh cho trục chính quay nghịch (ngược chiều kim đồng hồ). |
| M05 | Lệnh dừng trục chính. |
| M06 | Lệnh thay đổi công cụ. |
| M08 | Lệnh bật dung dịch tưới nguội. |
| M09 | Lệnh tắt dung dịch tưới nguội. |
| M10 | Lệnh đóng thủy lực với máy tiện là chấu cặp (máy FEELLER hệ fanuc series oi-MD) |
| M11 | Lệnh lở thủy lực máy tiện là chấu cặp (máy FEELLER hệ Fanuc series oi-MD). |
| M12 | Lệnh đóng thủy lực máy tiện là chấu cặp (GSK 945, STK T200…). |
| M13 | Lệnh mở thủy lực máy tiện là chấu cặp (GSK 945, STK T200…) .
(Máy Feeler hệ Fanuc series-oi MD thì M12 và M13 chính là lệnh đóng mở thủy lực của ụ động) Trục chính bật xoay thuận. |
| M14 | Lệnh cho trục chính bật xoay nghịch. Mở thủy lực máy tiện. |
| M30 | Lệnh kết thúc chương trình và reset. |
| M31 | Lệnh tải phôi ra trước. |
| M33 | Lệnh dừng tải phôi. |
| M36 | Pallet sẵn sàng. |
| M41 | Lệnh cho trục chính quay ở vùng tốc độ thấp. |
| M42 | Lệnh cho trục chính quay ở vùng tốc độ cao. |
| M69 | Lệnh đóng thủy lực mâm cặp. |
| M69 | Lệnh mở thủy lực mâm cặp. |
| M76 | Lệnh tắt hiển thị điều khiển. |
| M77 | Lệnh mở hiển thị điều khiển. |
| M80 | Lệnh tự động mở cửa. |
| M81 | Lệnh tự động đóng cửa. |
| M82 | Lệnh nhả kẹp dụng cụ. |
| M86 | Lệnh kẹp dụng cụ. |
| M88 | Lệnh cấp nước làm mát qua trục chính. |
| M89 | Lệnh ngừng cấp nước qua trục chính. |
| M90 | Chế độ ngủ. |
| M97 | Lệnh gọi chương trình tại chỗ. |
| M98 | Lệnh gọi chương trình con. |
| M99 | Lệnh kết thúc chương trình con, tiếp tục gia công theo chương trình chính. |
Một số mã lệnh phụ trợ cho mã lệnh M trong máy tiện CNC gồm:
- Mã T: Lệnh gọi dụng cụ.
- Mã S: Lệnh dùng để điều khiển trục chính.
- Mã F: Lệnh dùng điều khiển tốc độ tiến dao.
- Mã D: Lệnh dùng đưa lệnh bù trừ cho bán kính của dụng cụ.
- Mã H: Lệnh dùng trong xác định các vị trí bù trừ chiều dài của dụng cụ.
- X, Y, Z, A, B, C chính là tọa độ theo những trục.
- I, J, K chính là tọa độ tâm cung tròn theo những trục tương ứng là X, Y, Z.
Bảng mã M-Code chi tiết trong máy phay CNC
Bảng mã M-Code dành riêng cho các máy phay CNC là
Các mã lệnh M cơ bản trong máy phay CNC gồm:
| Mã M | Miêu tả |
| M00 | Dừng chương trình |
| M01 | Dừng chương trình tùy chọn |
| M02 | Kết thúc chương trình |
| M03 | Chính là trục chính quay theo chiều kim đồng hồ |
| M04 | Là trục chính quay ngược chiều kim đồng hồ |
| M05 | Dừng trục chính |
| M06 | Thay đổi dụng cụ |
| M07 | Phun sương chất làm nguội |
| M08 | Mở chất làm nguội |
| M09 | Tắt chất làm nguội |
| M10 | Kẹp trục thứ 4. |
| M11 | Mở kẹp trục thứ 4. |
| M19 | Định hướng trục chính |
| M20 | Lệnh tự động tắt nguồn điện của máy. |
| M30 | Lệnh kết thúc chương trình (Đặt lại) |
| M31 | Kích hoạt mã lệnh khóa trục |
| M32 | Hủy kích hoạt khóa trục |
| M41 | Chính là trục chính quay ở vùng tốc độ thấp |
| M42 | Là trục chính quay ở vùng tốc độ cao |
| M68 | Kẹp trục thứ 5 |
| M69 | Mở kẹp trục thứ 5 |
| M78 | Kẹp trục B |
| M79 | Mở kẹp trục B |
| M80 | Bật vòi phun rửa phôi |
| M81 | Tắt vòi phun rửa phôi |
| M88 | Bật làm nguội trục chính |
| M89 | Tắt làm nguội trục chính |
| M94 | Hủy phản chiếu |
| M95 | Phản chiếu trục X |
| M96 | Phản chiếu trục Y |
| M98 | Gọi chương trình con |
| M99 | Kết thúc chương trình con |
Một số mã lệnh phụ trợ cho mã lệnh M trong máy phay CNC gồm:
- %: Lệnh bắt đầu chương trình.
- N: Là số thứ tự câu lệnh, lượng chạy dao.
- S: Là tốc độ cắt.
- I: Là tọa độ tâm cung tròn trong tọa độ cực trên trục X.
- J: Là tọa độ tâm cung tròn trong tọa độ cực trên trục Y.
- K: Là tọa độ tâm cung tròn trong tọa độ cực trên trục Z.
- T: Là dụng cụ cắt.
- LF: Là kết thúc câu lệnh (cần chuyển sang câu lệnh tiếp theo).
- D: Là số hiệu chỉnh dao.
- H, L, O: Không xác định (có thể sử dụng tự do).
Hướng dẫn kết hợp M-Code và G-Code để tạo chương trình CNC hoàn chỉnh
Một chương trình gia công CNC bất kỳ đều bao gồm các mã lệnh G-Code (Mã lệnh chính), M-Code (Mã lệnh phụ) và các mã lệnh phụ trợ chuyên biệt kể trên (Ứng với từng loại máy). Dưới đây là các bước để lập trình một chương trình CNC hoàn chỉnh:
1. Thiết lập ban đầu
Trước khi bắt đầu gia công, cần khởi tạo chương trình và thiết lập các thông số ban đầu. Giai đoạn này cả G-Code và M-Code đều sẽ đảm nhận nhiệm vụ này:
- G90/G91: Chọn chế độ lập trình tuyệt đối/tương đối.
- G21/G20: Chọn đơn vị đo là milimet/inch.
- M03/M04: Bật trục chính theo chiều kim đồng hồ/ngược chiều kim đồng hồ.
- M08: Bật hệ thống làm mát.
2. Điều khiển các chuyển động máy CNC
G-Code sẽ thực hiện khả năng điều khiển các chuyển động của máy CNC:
- G00: Di chuyển nhanh đến vị trí tiếp theo.
- G01: Di chuyển thẳng với tốc độ cắt.
- G02/G03: Di chuyển theo đường tròn.
- G04: Tạm dừng chương trình.
3. Điều phối các công đoạn phụ trợ
M-Code sẽ điều phối các hoạt động khác xen kẽ với các lệnh G-Code:
- M05: Tắt trục chính.
- M06: Thay dao.
- M09: Tắt hệ thống làm mát.
- M30: Kết thúc chương trình và quay về điểm bắt đầu.
4. Minh họa chương trình CNC hoàn chỉnh
Một ví dụ đơn giản về chương trình CNC kết hợp G-Code và M-Code:
G90 G21 ; Chế độ tuyệt đối, đơn vị mm M03 S1000 ; Bật trục chính, tốc độ 1000 vòng/phút G00 X0 Y0 Z5 ; Di chuyển nhanh đến vị trí an toàn M08 ; Bật làm mát G01 Z-2 ; Hạ dao xuống 2mm G01 X100 ; Tiến dao 100mm G01 Y50 ; Tiến dao 50mm G01 X0 ; Lùi dao về vị trí ban đầu G00 Z5 ; Nâng dao lên M09 ; Tắt làm mát M05 ; Tắt trục chính M30 ; Kết thúc chương trình
5. Những lưu ý quan trọng khi kết hợp G-Code và M-Code
Để chương trình CNC đạt hiệu quả cao nhất, cần lưu ý:
- Sắp xếp các lệnh một cách hợp lý, tránh di chuyển thừa.
- Sử dụng phần mềm mô phỏng CNC để kiểm tra và xác minh chương trình trước khi chạy trên máy CNC thực tế.
- Đọc kỹ tài liệu hướng dẫn và tài liệu kỹ thuật của máy CNC bạn đang sử dụng để nắm rõ các lệnh và cú pháp cụ thể mà máy hỗ trợ.
Như vậy, qua bài viết đã giúp bạn đọc hiểu hơn về M-Code và các mã lệnh M trong gia công CNC là gì. ATC Machinery chúng tôi là đơn vị chuyên phân phối các sản phẩm máy CNC của các hãng nổi tiếng xuất xứ tại Nhật Bản. Nếu khách hàng có nhu cầu tìm hiểu thông tin kỹ hơn về các loại máy CNC vui lòng liên hệ đến chúng tôi theo thông tin dưới đây nhé.
THÔNG TIN LIÊN HỆ:
CÔNG TY TNHH MÁY CÔNG CỤ ATC
– Địa chỉ:
- HCM: 55/4E Tiền Lân 1, Bà Điểm, Hóc Môn
- Hà Nội: Thôn Đìa, xã Nam Hồng, huyện Đông Anh
– Hotline:
- Tư vấn bán hàng: 0902 419 483
- Hỗ trợ kỹ thuật: 0911 122 122
– Website: https://atcmachinery.com/
– Fanpage: https://www.facebook.com/atcmachinery/
