Mảnh Dao Tiện: Lựa Chọn Tối Ưu Cho Gia Công Chính Xác

Mảnh dao tiện là một trong những công cụ để cắt gọt kim loại không thể thiếu trong ngành cơ khí và gia công kim loại. Chúng có đa dạng hình dáng và thiết kế cho phép tạo ra các chi tiết phức tạp và có độ chính xác cao. Tuy nhiên, không phải ai cũng có hiểu rõ về loại dụng cụ quan trọng này. Bài viết dưới đây, ATC Machinery sẽ cung cấp đầy đủ các thông tin từ khái niệm, phân loại và vật liệu chế tạo đến cách sử dụng và bảo quản mảnh dao tiện đúng cách, để giúp bạn hiểu rõ và sử dụng chúng một cách tối ưu nhất.

Mảnh Dao Tiện Là Gì?

Mảnh dao tiện là một loại lưỡi cắt nhỏ gọn, sắc bén và thường được làm từ các vật liệu siêu cứng để thực hiện nhiệm vụ cắt gọt kim loại trong các quá trình gia công tiện. Chúng được gắn vào phần cán dao để tạo thành một dụng cụ cắt hoàn chỉnh. Điểm đặc trưng của các mảnh dao tiện là chúng có thể dễ dàng được gắn vào và tháo ra trên cán dao, giúp tăng tính linh hoạt trong quá trình làm việc.

Không chỉ vậy, việc thay thế mảnh dao tiện khi bị mòn hay bị hư hỏng cũng rất nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí so với việc phải mua mới toàn bộ dụng cụ cắt. Điều này đã góp phần làm cho các mảnh dao tiện ngày càng được sử dụng phổ biến trong các dây chuyền và nhà xưởng cơ khí khác nhau.

Để thực hiện được các chức năng trên, mảnh dao tiện thường được cấu tạo từ các bộ phận sau đây:

• Lưỡi cắt: Là phần tiếp xúc trực tiếp với bề mặt vật liệu cần gia công, đây cũng là bộ phận dùng để cắt gọt kim loại chính vì thế chúng là phần sắc bén nhất trên mảnh dao tiện.
• Góc cắt: Bao gồm góc cắt chính, góc cắt phụ và góc cắt nghiêng để tạo ra những đường cắt và hình dạng nhất định.
• Lớp phủ: Mỗi loại mảnh dao tiện đều có một lớp phủ bề mặt có thể được làm từ TiN, TiCN, TiAlN,… để tăng độ cứng và giảm ma sát trong quá trình cắt gọt từ đó giúp nâng cao tuổi thị của dao.
• Lỗ định vị: Dùng để cố định mảnh dao tiện vào cán dao.

Bài viết liên quan: Mặt trước, mặt sau của dao tiện là mặt như thế nào?

Phân Loại Mảnh Dao Tiện

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại mảnh dao tiện khác nhau, chúng được thiết kế chuyên biệt để đáp ứng nhu cầu gia công đa dạng. Dưới đây là các loại mảnh dao tiện phổ biến và được sử dụng rộng rãi nhất.

Theo hình dạng

Hình dạng của các mảnh dao tiện sẽ ảnh hưởng đến phạm vi tiếp cận và khả năng cắt gọt vật liệu của dao tiện. Dưới đây là hình dáng của các loại mảnh dao tiện phổ biến nhất:

• Mảnh dao tiện hình thoi: Loại mảnh dao tiện này có 2 góc cắt lần lược là 35 độ và 55 độ hoặc 80 độ.
• Mảnh dao tiện hình tam giác: Bao gồm 3 góc cắt mỗi góc cắt là 60 độ.
• Mảnh dao tiện hình vuông: Có 4 góc cắt mỗi góc cắt 90 độ.
• Mảnh dao tiện hình tròn: Có bán kính tương đương với đường viền cắt của dao.
• Mảnh dao tiện hình ngũ giác: Có 5 góc cắt ở các đỉnh của mảnh dao.
• Mảnh dao tiện hình lục giác: Có 6 góc cắt ở các đỉnh của mảnh dao.
• Mảnh dao tiện hình bát giác: Có 8 góc cắt ở các đỉnh của mảnh dao.

Theo góc cắt

Trên mỗi loại mảnh dao tiện có ít nhất một loại góc cắt sau đây:

• Góc cắt chính: Là góc giữa lưỡi cắt chính và mặt phẳng vuông góc với hướng tịnh tiến dao.
• Góc cắt phụ: Là góc giữa lưỡi cắt phụ và mặt phẳng gia công.
• Góc nghiêng: Là góc giữa lưỡi cắt chính và mặt phẳng đáy của mảnh dao.

Góc cắt của mảnh dao sẽ ảnh hưởng đến lực cắt, hình dạng phoi được tạo ra và chất lượng bề mặt sau gia công.

Theo ứng dụng

Trên thị trường, các mảnh dao tiện được phân loại chủ yếu dựa trên chức năng gia công của chúng, bao gồm:

• Mảnh dao tiện ngoài: Thường được sử dụng để tiện các bề mặt bên ngoài của chi tiết cần gia công.
• Mảnh dao tiện trong (tiện lỗ): Để gia công các đường kính bên trong của chi tiết. Phần cạnh cắt của mảnh tiện trong thường được thiết kế với các đường cắt thẳng hoặc răng cưa, để tối ưu hóa tốc độ cắt và đa dạng hóa bề mặt gia công hoàn chỉnh.
• Mảnh dao tiện rãnh: Được sử dụng để gia công rãnh trên bề mặt của chi tiết và có độ rộng của mảnh dao nhỏ hơn độ rộng của của rãnh.
• Mảnh tiện cắt đứt: Thường được dùng trong các gia công phá thô để loại bỏ một lượng nhất định vật liệu trên bề mặt chi tiết cần gia công.
• Mảnh tiện ren: Đây là loại mảnh dao tiện được thiết kế chuyên dụng với hình dạng của mảnh dao vừa khớp với chi tiết ren như ren metric, ren inch, ren ống, ren trapezoid,…
• Mảnh dao tiện profile: Thường được sử dụng để gia công tiện các chi tiết phức tạp. Hình dạng của mảnh dao này thường không có định mà có thể thay đổi được theo đường cong của profile.

Tham khảo: Tổng hợp các loại dao tiện CNC thông dụng nhất hiện nay bạn nên biết

Vật Liệu Chế Tạo Mảnh Dao Tiện

Các loại mảnh dao tiện hiện nay thường được làm từ các vật liệu sau đây:

• Mảnh tiện carbide: Loại mảnh dao tiện này có độ cứng rất cao cùng với khả năng chịu nhiệt và chống mài mòn tốt thích hợp để gia công các vật liệu cứng như thép, gang, inox,…
• Mảnh tiện ceramic: Là loại lưỡi cắt được chế tạo từ vật liệu gốm, nổi bật với độ cứng cao, khả năng chịu nhiệt vượt trội và khả năng chống mài mòn hiệu quả. Tuy nhiên, do tính chất giòn và dễ vỡ, mảnh tiện ceramic đòi hỏi người sử dụng phải thao tác cẩn thận để đảm bảo an toàn khi sử dụng máy tiện và hiệu quả làm việc.
• Mảnh tiện CBN: Đây là dòng mảnh tiện có đặc điểm siêu cứng, được sử dụng để gia công các vật liệu có độ cứng sao và khó gia công.
• Mảnh tiện cermet: Đây là loại mảnh dao tiện kết hợp giữa độ cứng của gốm và độ dẻo dai của kim loại để nâng cao khả năng chịu nhiệt tốt hơn trong các ứng dụng gia công tinh, hoàn thiện.

Ưu Điểm Của Mảnh Dao Tiện

So với các loại dao tiện truyền thống, mảnh dao tiện mang lại nhiều ưu điểm vượt trội:

• Năng suất cao: Tốc độ cắt gọt nhanh, giảm thời gian gia công.
• Độ chính xác cao: Đảm bảo kích thước và hình dạng chi tiết theo yêu cầu.
• Bề mặt gia công tốt: Tạo ra bề mặt nhẵn, bóng, giảm công đoạn xử lý sau gia công.
• Tuổi thọ cao: Chịu mài mòn tốt, ít phải thay thế, giảm chi phí sản xuất.
• Linh hoạt: Dễ dàng thay thế mảnh dao khi bị mòn hoặc khi cần thay đổi loại gia công.

Hướng Dẫn Cách Chọn Mảnh Dao Tiện Phù Hợp

Sau khi đã biết được các loại mảnh dao tiện, việc lựa chọn đúng loại mảnh dao phù hợp với yêu cầu gia công là điều rất cần thiết để đảm bảo hiệu quả công việc và tối ưu chi phí. Dưới đây, ATC sẽ hướng dẫn bạn cách lựa chọn mảnh dao tiện chuẩn xác nhất:

Bước 1: Xác định loại vật liệu gia công

Loại vật liệu cần gia công đóng vai trò tiên quyết ảnh hưởng đến việc lựa chọn mảnh dao tiện. Bởi vì, mỗi loại vật liệu sẽ có độ cứng và độ dẻo khác nhau tương tự như các loại mảnh dao cũng vậy. Giả sử nếu bạn cần gia công vật liệu là thép carbon hoặc thép hợp kim thì nên lựa chọn các loại mảnh dao được làm từ carbide hoặc gốm. Ngược lại những vật liệu phi kim loại (độ cứng thấp) thì nên dùng mảnh dao có các cạnh sắc bén và bề mặt không có lớp phủ.

Bước 2: Lựa chọn góc cắt phù hợp

Góc cắt của mảnh dao tiện cũng ảnh hưởng đến hiệu quả gia công và chất lượng bề mặt của thành phẩm. Góc cắt lớn sẽ giúp giảm lực cắt, tốc độ cắt nhanh và giúp tăng tuổi thọ cho dao nhưng dễ gây rung động trong quá trình cắt. Còn góc cắt nhỏ thì cho ra bề mặt gia công mịn màng hơn, tuy nhiên lực cắt lớn hơn. Tóm lại, nếu gia công phá thô thì nên lựa chọn mảnh dao có góc cắt lớn, góc cắt nhỏ phù hợp để gia công các bước hoàn thiện cuối cùng.

Bước 3: Lớp phủ mảnh dao

Lớp phủ của mảnh dao sẽ giúp tăng độ cứng, khả năng chịu mài mòn, giảm ma sát, tăng tuổi thọ dao. Tuy nhiên, màu sắc của lớp phủ cũng sẽ có những đặc tính riêng tương ứng, bạn cần lưu ý để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng. Cụ thể, lớp phủ màu vàng tăng độ cứng và khả năng chịu mài mòn. Còn lớp phủ màu đen có độ cứng và khả năng chịu nhiệt tốt hơn.

Bước 4: Chọn hình dáng và kích thước

Hình dáng và kích thước mảnh dao sẽ ảnh hưởng đến khả năng gia công ở các công đoạn khác nhau. Trong khi các loại mảnh dao tiện hình tam giác hoặc vuông thường dùng để tiện thô, thì mảnh dao hình tròn hoặc những loại có góc cắt nhỏ thì thích hợp để tiện tinh.

Bước 5: Chọn thương hiệu uy tín

Trên thị trường mảnh dao tiện có rất nhiều thương hiệu và giá bán khác nhau. Chính vì vậy, việc ưu tiên lựa chọn sản phẩm từ các thương hiệu uy tín là điều cần thiết và sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro trong gia công. Các hãng mảnh dao tiện chất lượng cao hiện nay phải kể đến như là Sandvik, Mitsubishi, Kennametal hay Iscar,… Việc của bạn là hãy cân nhắc kỹ giữa giá cả và chất lượng sản phẩm để vừa giúp nâng cao hiệu quả làm việc vừa tối ưu hóa chi phí.

Cách Sử Dụng Và Bảo Quản Mảnh Dao Tiện

Như đã biết, mảnh dao tiện là công cụ quan trọng trong lĩnh vực gia công cơ khí, đồng thời chúng cũng ảnh hưởng trực tiếp đến độ chính xác và chất lượng của thành phầm. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả sử dụng tối ưu thì bạn cần phải biết cách sử dụng và bảo quản hiệu quả.

Sử dụng mảnh dao tiện đúng cách

Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất khi sử dụng mảnh dao tiện hay bất kỳ các công cụ cắt gọt cơ khí nào khác đó chính là phải phù hợp với vật liệu gia công. Tiếp theo, là phải biết cách cài đặc chế độ cắt phù hợp, thông số này không được quá lớn hoặc quá nhỏ để tránh làm phá hủy vật liệu hay thời gian hoàn thành lâu. Cuối cùng, là kiểm tra kỹ lưỡng và điều chỉnh gá giao chắc chắc trước khi bắt đầu gia công trực tiếp.

Cách bảo quản mảnh dao tiện

Sau mỗi lần sử dụng bạn nên vệ sinh mảnh dao tiện sạch sẽ bằng khăn mềm để loại bỏ hoàn toàn các bụi bẩn, mọt kim loại và dầu nhớt còn sót lại trên bề mặt. Những thành phần này sẽ làm giảm tuổi thọ của dao nhanh chóng. Đồng thời, việc kiểm tra định kỳ, đặc biệt là các góc cắt sẽ giúp đảm bảo an toàn và nâng cao hiệu quả làm việc.

Ngoài ra, trong quá trình sử dụng mảnh dao tiện bạn cần tránh mắc phải sai lầm nghiêm trọng sau đây:

• Sử dụng dao quá tải: Nếu thường xuyên sử dụng mảnh dao ở chế độ cắt quá cao hoặc không phù hợp sẽ làm giảm tuổi thọ dao nhanh chóng.
• Không làm mát đúng cách: Việc không sử dụng dung dịch làm mát sẽ dẫn đến tình trạng quá nhiệt, dẫn đến gãy hoặc cong vênh dao.
• Sử dụng dao đã hỏng: Dao tiện bị mẻ hoặc mòn không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm mà còn có nguy cơ gây tai nạn cho quá trình gia công.

Trên đây là toàn bộ những thông tin chi tiết về mảnh dao tiện mà ATC Machinery muốn chia sẻ đến bạn. Lưu ý, hãy đầu tư vào việc lựa chọn loại mảnh dao phù hợp và tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc để đạt hiệu quả cao trong công việc. Đừng quên theo dõi ATC để đón đọc những bài viết bổ ích khác giúp bạn sẵn sàng đối mặt với mọi thách thức trong gia công cơ khí!